Odzyskanie dokumentów księgowych z biura

Czy biuro rachunkowe ma prawo zatrzymać dokumenty firmy?

Działanie, które Pan opisuje, jest bezprawne. Biuro nie ma prawa zatrzymać Pana dokumentów księgowych nawet wtedy, gdy nie uregulowałby Pan należności względem samego biura. Dokumenty prowadzonego przedsiębiorstwa są jego wyłączną własnością. Zgodnie z art. 55 Kodeksu cywilnego „przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej i obejmuje w szczególności:

1) oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);

2) własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;

3) prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;

4) wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;

5) koncesje, licencje i zezwolenia;

6) patenty i inne prawa własności przemysłowej;

7) majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;

8) tajemnice przedsiębiorstwa;

9) księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej”.

Zgodnie z art. 222 Kodeksu cywilnego „właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana” (chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą, a nie ma to miejsca w opisanej sytuacji). Jest to główna podstawa prawna pozwalająca na żądanie wydania rzeczy.

Ukrywanie dokumentów księgowych

Warto zauważyć również, że zgodnie z art. 276 Kodeksu karnego „każdy, kto niszczy, uszkadza, czyni bezużytecznym, ukrywa lub usuwa dokument, którym nie ma prawa wyłącznie rozporządzać, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2”.

Zgodnie z powyższym, jeśli można twierdzić, że wspomniane „biuro” ukrywa przed Panem Pana dokumenty, popełnia czyn zabroniony, w takiej sytuacji winien Pan złożyć zawiadomienie do prokuratury o popełnieniu przestępstwa zagrożonego karą pozbawienia wolności do lat 2.

Moim zdaniem mamy do czynienia z ukrywaniem dokumentów księgowych, bowiem, jak wskazuje się w doktrynie: „ukrycie polega na uczynieniu dokumentu niedostępnym (przynajmniej przez pewien czas) dla innych uprawnionych do korzystania z niego osób” (J. Piórkowska-Flieger, komentarz do art. 276, [w:] M. Szwarczyk i in. (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2011).