Sprzedaż samochodu wprowadzonego do firmy a stanowiącego współwłasność małżonków

Sprzedaż samochodu osobowego będącego środkiem trwałym

Samochód prywatny stanowiący majątek wspólny małżeński, został przeznaczony do prowadzonej przez Pana działalności gospodarczej (jednoosobowej). Jest ujęty w ewidencji środków trwałych oraz amortyzowany.

Sprzedaż samochodu oznacza:

1. podatek dochodowy,
2. podatek VAT.

Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami sprzedaż samochodu osobowego będącego środkiem trwałym nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT wyłącznie wtedy, kiedy przy nabyciu takiego pojazdu przedsiębiorcy nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego oraz gdy samochód był w firmie używany wyłącznie do czynności zwolnionych z VAT. Tym samym w praktyce najczęściej okazuje się, że zwolnienie z VAT sprzedaży samochodu osobowego przysługuje wyłącznie przedsiębiorcom korzystającym ze zwolnienia od podatku VAT. Podatnicy czynni będą co do zasady zobligowani do opodatkowania sprzedaży samochodu podatkiem VAT w wysokości 23%.

Sprzedaż dokonywana byłaby z działalności i Pana firma powinna wystawić fakturę. Małżonka nie jest podatnikiem VAT. Ale niezależnie od tego należałoby sporządzić pisemną umowę ze wskazaniem, że jest on objęty wspólnością majątkową, a także to, że sprzedaje Pan i małżonka, a fakturę wystawi Pana firma.

Wycofanie samochodu z działalności i przeznaczenie go na cele prywatne

Może Pan wycofać samochód z działalności gospodarczej na cele prywatne. Sam fakt wycofania samochodu osobowego na cele prywatne na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych nie wywoła większych skutków. A oto one:

• nieumorzona część wartości początkowej środka trwałego nie może stanowić kosztu uzyskania przychodu (dotychczasowe odpisy amortyzacyjne nie podlegają wyksięgowaniu z kosztów);
• sprzedaż samochodu przed upływem 6 lat (licząc od miesiąca następującego po wycofaniu) od wycofania go na cele prywatne stanowić będzie przychód z działalności, który przedsiębiorca powinien wykazać i opodatkować;
• wycofując samochód osobowy na cele prywatne, Pan jako przedsiębiorca powinien wykreślić go z ewidencji środków trwałych. Ostatni odpis amortyzacyjny może ująć w kosztach podatkowych w miesiącu wycofania pojazdu na cele osobiste.

W sytuacji gdy podatnik dokona sprzedaży samochodu osobowego wycofanego na cele prywatne przed upływem 6 lat, wówczas w chwili sprzedaży jego niezamortyzowana wartość początkowa będzie mogła stanowić koszt podatkowy. Wynika to z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

„Art. 10.2. Przepisów ust. 1 pkt 8 nie stosuje się do odpłatnego zbycia:(...)

3) składników majątku, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 1 (środki trwałe), z zastrzeżeniem ust. 3, nawet jeżeli przed zbyciem zostały wycofane z działalności gospodarczej, a między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składniki majątku zostały wycofane z działalności i dniem ich odpłatnego zbycia, nie upłynęło 6 lat.”

Warto zwrócić uwagę, że mowa jest o odpłatnym zbyciu. Zatem zbycie nieodpłatne (darowizna) nie rodziłoby podatku dochodowego, ale podlegałoby podatkowi od darowizny. A darowizna od męża dla małżonki jest wolna od tego podatku – o ile zostanie zgłoszona do US w ciągu 6 miesięcy od jej dokonania.

Wycofanie samochodu z firmy a podatek VAT

Jako że nie było odliczenia podatku VAT przy wprowadzaniu do firmy – wycofanie go z działalności nie powoduje konieczności korekty podatku VAT z tytułu odliczenia.

Darowizna pomiędzy majątkiem wspólnym a osobistym małżonków w praktyce i w teorii budzi spore kontrowersje i zastrzeżenia.

Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z dnia 10 kwietnia 1991 r. III CZP 76/90 zajął stanowisko, że w czasie trwania ustawowej wspólności majątkowej dopuszczalne jest rozporządzenie przez małżonka przedmiotem wchodzącym w skład majątku wspólnego na rzecz majątku odrębnego drugiego małżonka. Możliwość zawierania takich umów wynika z faktu, że małżonkowie mają prawo dysponować swoim majątkiem, a on ma służyć przede wszystkim im samym.

Jednocześnie należałoby przenieść samochód do majątku odrębnego małżonki.

Darowizna na rzecz żony

Przy darowiźnie musi Pan jednak liczyć się z tym, że:

• US uzna, że małżonka jest właścicielem samochodu jako majątku odrębnego,
• połowa samochodu należy do niej od dnia zakupu, a druga połowa od dnia darowizny, zatem jego zbycie przed upływem pół roku od darowizny będzie opodatkowane od połowy wartości (darowizna od Pana),
• ewentualnie zbycie samochodu przez nią traktowane będzie jako obejście prawa w celu uniknięcia podatku dochodowego po Pana stronie – skutkiem czego byłby podatek dochodowy jak przy zbyciu w ramach działalności (lub wycofania i zbyciu przed upływem 6 lat od wycofania).

Jeżeli samochód nie będzie zbywany przez pół roku od darowizny, to uznałbym, że może być zbyty przez małżonkę jako jej majątek odrębny po tym czasie bez VAT oraz podatku dochodowego.