Usługi opiekuńcze a podatek VAT

Wykonywanie usług opieki poza granicami kraju

Co do zasady opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają:

1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju,
2. eksport towarów,
3. import towarów,
4. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju,
5. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Niemniej jednak, zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 23 ustawy o podatku od towarów i usług, zwalnia się od podatku usługi opieki nad osobami niepełnosprawnymi, przewlekle chorymi lub osobami w podeszłym wieku, świadczone w miejscu ich zamieszkania przez podmioty inne niż wymienione w art. 43 ust. 1 pkt 22, oraz dostawę towarów ściśle z tymi usługami związaną.

Wykonywanie usługi poza granicami kraju, o ile równoznaczne jest z miejscem świadczenia poza terytorium kraju (w myśl ustawy o podatku od towarów i usług), w Polsce opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług nie podlega.

Znaczenie ma, kto jest nabywcą usługi. Zakładając, że usługi opieki nabywają osoby fizyczne niebędące podatnikami podatku od wartości dodanej w Niemczech, zastosowanie znajdzie art. 28c ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Stanowi on, iż miejscem świadczenia usług na rzecz podmiotów niebędących podatnikami jest miejsce, w którym usługodawca posiada siedzibę działalności gospodarczej (z zastrzeżeniem ust. 2 i 3 oraz art. 28d, art. 28e, art. 28f ust. 1, 2 i 3, art. 28g ust. 2 i art. 28h-28n – czyli z zastrzeżeniami niemającymi dla sprawy znaczenia).

Gdzie powinny być opodatkowane usługi opieki świadczone w Niemczech przez firmę mającą siedzibę w Polsce?

Zatem miejscem opodatkowania opisanej usługi opieki nad osobami niepełnosprawnymi, przewlekle chorymi lub osobami w podeszłym wieku, świadczonej w miejscu ich zamieszkania przez podmiot niewymieniony w art. 43 ust. 1 pkt 22, jest Polska, a dokładniej miejsce, w którym Pani firma posiada siedzibę działalności gospodarczej.

W Polsce zwolnieniu przedmiotowemu od podatku VAT podlegają, jak już wskazywałem i co zapewne jest Pani wiadome, usługi opieki nad osobami niepełnosprawnymi, przewlekle chorymi lub osobami w podeszłym wieku, świadczone w miejscu ich zamieszkania przez podmioty inne niż wymienione w art. 43 ust. 1 pkt 22, oraz dostawa towarów ściśle z tymi usługami związana.

Zgodnie z ust. 17 ww. art. 43 omawiane zwolnienie nie ma zastosowania do dostawy towarów lub świadczenia usług ściśle związanych z usługami podstawowymi, jeżeli:

1. nie są one niezbędne do wykonania usługi podstawowej lub
2. ich głównym celem jest osiągnięcie dodatkowego dochodu przez podatnika, przez konkurencyjne wykonywanie tych czynności w stosunku do podatników niekorzystających z takiego zwolnienia.

Niemniej jednak na podstawie ust. 17a art. 43 ww. ustawy omawiane zwolnienie ma zastosowanie do dostawy towarów lub świadczenia usług ściśle związanych z usługami podstawowymi, dokonywanych przez podmioty świadczące usługi podstawowe. Art. 43 ust. 17a ustawy o VAT dodany został do ustawy przez art. 1 pkt 13 lit. e) ustawy z dnia 18 marca 2011 r. (Dz. U. z 2011 r. Nr 64, poz. 332) zmieniającej ww. ustawę z dniem 1 kwietnia 2011 r.

Czy usługi porządkowe świadczone w ramach usług opiekuńczych podlegają zwolnieniu z VAT

W piśmie z dnia 29 czerwca 2011 r. Izba Skarbowa w Katowicach (sygnatura: IBPP1/443-479/11/LSz) wskazuje:

„Usługi porządkowe świadczone są wyłącznie w ramach usług opiekuńczych, zaś zawierana umowa przewiduje ich świadczenie w ramach kompleksowej usługi opiekuńczej. W ramach prowadzonej działalności Wnioskodawca nie świadczy odrębnych (samodzielnych) usług porządkowych. Z uwagi na fakt, iż często podopieczni mają różnego rodzaju zaburzenia ruchowe, niezbędnym elementem usługi jest uporządkowanie mieszkania podopiecznego, których to czynności on sam nie może wykonać.

Analizując możliwość zastosowania zwolnienia z opodatkowania świadczonych przez dany podmiot usług w zakresie opieki nad osobami niepełnosprawnymi, przewlekle chorymi lub osobami w podeszłym wieku, świadczonych w miejscu ich zamieszkania, należy w pierwszej kolejności zbadać, czy w sprawie zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 22 ustawy o VAT, bowiem w przypadku zastosowania zwolnienia w oparciu o ww. przepis brak jest podstaw do dalszego badania spełnienia bądź nie warunków określonych w przepisach art. 43 ust. 1 pkt 23 ustawy o VAT, bowiem odnosi się on do usług innych niż wymienione w punkcie 22 art. 43 ust. 1 ustawy o VAT.

Z wniosku wynika, że Wnioskodawca nie jest podmiotem wymienionym w art. 43 ust. 1 pkt 22 ustawy o VAT. Ponadto usługi opieki świadczone przez Wnioskodawcę wykonywane są w domu podopiecznego oraz w miejscowości będącej miejscem zamieszkania osoby podopiecznej. Wszystkie czynności porządkowe świadczone przez Wnioskodawcę są wykonywane tylko w takim zakresie, w jakim są niezbędne do wykonania kompleksowej usługi opiekuńczej nad podopiecznym. Wnioskodawca nie świadczy odrębnych (samodzielnych) usług porządkowych, bowiem są świadczone wyłącznie w ramach usług opiekuńczych.

Zatem biorąc pod uwagę przedstawiony stan faktyczny oraz wskazany wyżej stan prawny, należy stwierdzić, że jeśli usługi opieki świadczone przez Wnioskodawcę wykonywane są w domu podopiecznego oraz w miejscowości będącej miejscem zamieszkania osoby podopiecznej, a czynności porządkowe są wykonywane tylko w takim zakresie, w jakim są niezbędne do wykonania kompleksowej usługi opiekuńczej nad podopiecznym, to usługi takie korzystają ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 23 ustawy o VAT”.

Reasumując, usługa porządkowa podlega zwolnieniu, jeśli jest:

• częścią usługi opiekuńczej lub
• usługą ściśle związaną z usługą opiekuńczą.

Czy spełnia jedną z ww. przesłanek i podlega zwolnieniu, czy też nie spełnia żadnej z nich i podlega opodatkowaniu, moim zdaniem zależy od konkretnego przypadku. Jeśli np. stopień niepełnosprawności nie pozwala osobie niepełnosprawnej na sprzątanie, moim zdaniem sprzątanie połączone z usługą opieki może korzystać ze zwolnienia, bowiem celem takiej kompleksowej usługi jest właśnie opieka nad niepełnosprawnym i poprawa warunków jego egzystencji.

Brak jest w chwili obecnej oczekujących na wejście w życie ustaw nowelizujących ustawę o podatku od towarów i usług w tym zakresie.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. 2004 nr 54 poz. 535