Autor: Piotr Geliński
Jestem spadkobiercą po ojcu wraz z mamą i bratem. Sąd wydał prawomocne postanowienie o nabyciu spadku, ale niestety nie złożyliśmy w terminie 6 miesięcy do US zgłoszenia o nabyciu nieruchomości spadkowej. Sąd nie pouczył nas o takim obowiązku. US wszczął już postępowanie wobec naszej trójki. Czy są jakieś szczególne okoliczności, które mogą wykluczyć płatność podatku od spadków i darowizn w tej sytuacji? Czy czynny żal będzie miał tu zastosowanie?
Zgodnie z art. 4a ust. 1 pkt 1 wskazanej ustawy zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych (m.in. dzieci zmarłego), wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego – w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4.
Zobacz też: SD-Z2 po terminie a czynny żal
Zatem warunkiem zwolnienia jest dokonanie terminowego zgłoszenia właściwemu organowi podatkowemu (formularz SD-Z2). Skutkiem niedopełnienia warunków zwolnienia jest niemożliwość skorzystania ze zwolnienia. W konsekwencji organ podatkowy będzie domagał się złożenia formularzy SD-3 i wymierzy podatek w drodze decyzji.
Przeczytaj też: SD-Z2 korekta
Niestety dla podatników przyjmuje się powszechnie, że powyższy 6-miesięczny termin złożenia zgłoszenia jest tak zwanym terminem prawa materialnego. Oznacza to, że nie podlega on przywróceniu (tak jak terminy procesowe). Z pewnością również żadne argumenty, jak brak pouczenia przez sąd etc., nie uzasadniają uchybieniu terminowi.
Właściwie jedyna okoliczność, która uzasadnia późniejsze złożenie zgłoszenia SD-Z2, wskazana jest w art. 4a ust. 2 wskazanej ustawy. Zgodnie z tym przepisem jeżeli nabywca dowiedział się o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych po upływie terminów, o których mowa w ust. 1 pkt 1, zwolnienie stosuje się, gdy nabywca zgłosi te rzeczy lub prawa majątkowe naczelnikowi urzędu skarbowego nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu, oraz uprawdopodobni fakt późniejszego powzięcia wiadomości o ich nabyciu.
Zatem Ci z Państwa, którzy wykażą, że nie wiedzieli, że zostało wydane postanowienie sądu, tudzież że się uprawomocniło, i dowiedzieli się o tym później oraz od tego dowiedzenia się nie upłynęło jeszcze 6 miesięcy – powinni złożyć zgłoszenie SD-Z2. Powodzenie tego działania zależy od wielu okoliczności faktycznych (np. ile czasu minęło od rozprawy – jeśli kilka lat, to nieprawdopodobne jest, żeby nie wiedzieli Państwo o zakończeniu sprawy).
Na marginesie należy zauważyć, że tzw. czynny żal nie ma żadnego znaczenia dla możliwości skorzystania ze zwolnienia z podatku. Miałby ewentualnie znaczenie z punktu widzenia odpowiedzialności karnej skarbowej za niezłożenie zeznania SD-3, ale ponieważ organ już wie o sprawie, to składanie czynnego żalu jest bezcelowe.
Spóźnione zgłoszenie z powodu niewiedzy
Pani Katarzyna odziedziczyła mieszkanie po matce, ale nie miała świadomości, że musi zgłosić ten fakt do urzędu skarbowego w ciągu 6 miesięcy. Dopiero po roku dowiedziała się od znajomego o obowiązku podatkowym i natychmiast podjęła działania. Niestety, urząd skarbowy odmówił zwolnienia z podatku, ponieważ termin był nieprzywracalny.
Opóźnienie wynikające z problemów rodzinnych
Pan Marek i jego siostra odziedziczyli dom po ojcu. W trakcie postępowania spadkowego doszło do konfliktów rodzinnych, przez co formalności przeciągały się, a zgłoszenie do urzędu skarbowego zostało złożone po terminie. Mimo wyjaśnień dotyczących sytuacji rodzinnej, urząd skarbowy zobowiązał ich do zapłaty podatku, uznając, że termin nie podlega przywróceniu.
Nieświadomość prawomocności postanowienia sądu
Pan Andrzej mieszkał za granicą i nie został poinformowany o uprawomocnieniu się postanowienia sądu dotyczącego spadku po dziadku. Po powrocie do kraju, dowiedział się, że termin na zgłoszenie już minął. Wystąpił do urzędu skarbowego, powołując się na art. 4a ust. 2 ustawy, uprawdopodobniając późniejsze powzięcie wiadomości o nabyciu spadku. Urząd uznał jego argumenty, dzięki czemu uniknął konieczności zapłaty podatku.
Brak zgłoszenia nabycia nieruchomości spadkowej do urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy skutkuje utratą zwolnienia z podatku od spadków i darowizn. Termin ten jest nieprzywracalny, a brak wiedzy o obowiązku czy niepouczenie przez sąd nie stanowią podstawy do jego wydłużenia. Jedynym wyjątkiem jest sytuacja, gdy spadkobierca dowiedział się o nabyciu spadku po upływie podstawowego terminu – wówczas ma jeszcze 6 miesięcy na zgłoszenie. Czynny żal nie wpływa na możliwość zwolnienia z podatku, a jedynie może mieć znaczenie w kontekście odpowiedzialności karnej skarbowej.
Jeśli masz wątpliwości dotyczące zgłoszenia spadku do urzędu skarbowego, ryzyka podatkowego lub możliwości skorzystania ze zwolnienia, skorzystaj z naszej pomocy prawnej online. Oferujemy szybkie i rzetelne porady dostosowane do Twojej sytuacji, analizę dokumentów oraz wsparcie w kontaktach z urzędem. Skontaktuj się z nami, aby uniknąć kosztownych błędów i znaleźć najlepsze rozwiązanie w Twojej sprawie.
1. Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn - Dz.U. 1983 nr 45 poz. 207
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją spawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Indywidualne Porady Prawne
Zapytaj prawnika